جای تفکر نقادانه در کتاب های درسی خالی ست، معرفی مفهوم 19 مغالطه به نوجوانان - درگ فایل

نویسنده در این کتاب با استفاده از تصویرهای زنده و گویا در پی شناساندن برخی خطاهای رایج در استدلال آوری است که بسیاری از گفت وگوهای معمولی ما را دچار مشکل می کنند. این تصویرها از داستان هایی تمثیلی مانند مزرعه حیوانات نوشته جرج اورول و هیچانه های طنزآمیزی مانند شعرها و داستان های لوییس کارول الهام گرفته اند و مفاهیمی مانند استدلال، گزاره، مقدمه، ابطال پذیر، استدلال استقرایی، استدلال قیاسی، مغالطه منطقی، مغالطه صوری و مغالطه غیرصوری به بچه هاست.

مطالب این کتاب در 26 بخش این کتاب برای چه کسانی نوشته شده است؟، پیش گفتار، مغالطه های منطقی، توسل به نتیجه، پهلوان پنبه، توسل به مرجع نامربوط، چندپهلویی، دوراهی نادرست، علتِ بی علت، توسل به ترس، تعمیم شتاب زده، توسل به جهل، اما نه اسکاتلندی های واقعی، مغالطه منشا، گناهِ شباهت، خطای عکس، خودت چی؟، سراشیبی لغزنده، توسل به اکثریت، حمله شخصی، استدلال دوری، ترکیب و تجزیه، نکته های پایانی، تعریف ها، فهرست منابع، درباره نویسنده و تصویرگر ارائه شده است.

حسین شیخ رضایی درباره این کتاب به ایبنا می گوید: این کتاب در قسمت غیرداستان کتاب های طوطی که قبلا مسئول آن بودم منتشر شده است. در آن زمان ما می خواستیم کتاب هایی درباره مفهوم تفکر نقادانه و مهارت های استدلال را برای گروه های سنی مختلف ترجمه و تالیف کنیم و این کتاب هم یکی از کتاب هایی است که در زمینه مهارت های استدلال برای گروه سنی نوجوان و بزرگسال قابل استفاده است.

معرفی 19 مغالطه رایج به نوجوانان

این مترجم و پژوهشگر با اشاره به اینکه در این کتاب 19 مفهوم مغالطه معرفی شده، می افزاید: در این کتاب تعدادی از رایج ترین مغالطه های منطقی با توضیحاتی روشن و مثال هایی ملموس معرفی شده اند؛ از مغالطه پهلوان پنبه و سراشیبی لغزنده گرفته تا مغالطه حمله شخصی. این مغالطه ها اگرچه شبیه استدلال هایی معتبر به نظر می رسند اما درواقع یک جای کارشان می لنگد.

به گفته شیخ رضایی، ویژگی مهم این کتاب که آن را در بین کتاب های تفکر نقادانه خاص کرده این است که به جز متن، یک سری تصویر دارد و در هر دو صفحه کتاب که روبه روی هم است یک صفحه متن است که شاید برای افرادی که با موضوع آشنا نیستند در جاهایی قابل فهم نباشد اما در صفحه مقابل همان مفهوم مغالطه مورد نظر در قالب تصویر بیان شده و سبب می شود گروه های سنی پایین تر مثل نوجوانان بخش زیادی از مطلب را با تصویر و توضیحی که پایین آن نوشته شده، بفهمند.

او با بیان اینکه این کتاب برای دوره دوم دبیرستان به بالا قابل استفاده است، می گوید: وقتی می گوییم نوجوانان می توانند با این کتاب ارتباط برقرا کنند، به این معنا نیست که بتوانند صددرصد مطالب کتاب را متوجه شوند، ایده اصلی کتاب به این دلیل است که مخاطب متوجه شود چرا نباید از این مغالطه ها استفاده کنند و این مفهوم با تصویر منتقل می شود ولی ممکن است جزئیات فنی، اصطلاحات یا مثال هایش با تصاویر قابل انتقال نباشد و فهمیدن آن ها نیاز به آموزش داشته باشد.

شیخ رضایی درباره لزوم مطرح کردن این مباحث برای نوجوانان توضیح می دهد: رشته تفکر نقادانه در همه جای جهان جزء کتاب های درسی دوره عمومی است و مهارت در آن سبب می شود مغالطه هایی که در صحبت های سیاست مداران یا در تبلیغات و صحبت های رسانه ای مطرح می شود به چشممان بیاید. اینکه ما این قدر مرتکب خطا در استدلال می شویم به دلیل این است که اطلاعی از مبانی تفکر نقادانه نداریم. در کشورهای دیگر تفکر نقادانه در سطح دبیرستان، کالج و دانشگاه مثل آموزش نگارش است و حتما باید همه این واحد درسی را بگذرانند.

این مترجم می افزاید: در اینکه بیان این مبحث برای نوجوانان لازم است شکی نیست مخصوصا در کشورمان خیلی به آن نیاز داریم. تفکر نقادانه بخشی از رشته منطق است و این کتاب سعی می کند با تصویر، مطلب را آسان فهم تر کند ولی برای هرکسی که اولین بار با آن روبرو می شود قطعا بخش هایی غیرقابل فهم خواهد بود و مثل هر درس دیگر نیاز به مثال و توضیح و تمرین دارد تا کسی نسبت به آن مسلط شود و از این استدلال های مغالطه آمیز در حرف زدنش استفاده نکند و بتواند در صحبت های دیگران آن ها را شناسایی کند.

تفکر نقادانه قبل از فبک در کتاب های درسی جهان قرار گرفته است

او با بیان اینکه تفکر نقادانه یکی از سرفصل های فلسفه برای بچه ها است می گوید: این مبحث از اول قرن بیستم قبل از اینکه بحث فلسفه برای بچه ها مطرح شود در سرفصل های کتاب های درسی امریکا و کشورهای دیگر قرار گرفت. حتی ما کتاب هایی داریم تفکر نقادانه را به صورت تخصصی مثلا برای مهندسان، پزشکان، معلمان و ... هم آموزش می دهند.

تفکر نقادانه باید وارد برنامه های آموزش و پرورش شود

به گفته این پژوهشگر، هرچند که امروزه کتاب هایی در زمینه تفکر نقادانه برای گروه سنی بزرگسال منتشر شده اما در گروه سنی کودک فقط همین کتاب های فلسفه برای بچه ها را داریم که در آن ها به تفکر انتقادی پرداخته شده مثلا کتاب تفکر انتقادی در کلاس درس که سعید ناجی برای گروه سنی کودک و نوجوان ترجمه کرده یا کتاب تیز فکری مهارت فهم و سنجش استدلال آموزش مربی که حامد صفایی پور نوشته و از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است. براین اساس جا دارد به این موضوع در کتاب های گروه سنی کودک و نوجوان پرداخته شود و وارد برنامه های آموزش و پرورش شود. البته الان هم در برخی کتاب های درسی اشاره ای به این مغالطه ها برای دانش آموزانی که در رشته علوم انسانی درس می خوانند، شده است ولی دانش آموزانی که در رشته های دیگر مانند ریاضی و علوم تجربی تحصیل می کنند، چنین مباحثی را در کتاب های شان نمی خوانند.

او درباره نویسنده این کتاب نیز توضیح می دهد: علی الموسوی نویسنده این کتاب، کارشناس ارشد مهندسی سیستم ها از دانشگاه اِم آی تی و کارشناس ارشد مهندسی نرم افزار از دانشگاهی کارنگی ملون است. او همراه همسر و دخترش در سان فرانسیسکو زندگی می کند و در تیم متریکس موزیلا به عنوان طراح مصورسازی داده ها مشغول به کار است و در شرکت های بزرگی مثل گوگل کار کرده است. او به دلیل اینکه در فضای چت روم وارد بحث ها و گفت وگوهایی با دیگران می شده، می دیده چقدر در استدلال ها و حرف هایی که زده می شود اشتباه و خطا وجود دارد. براین اساس سعی می کند کتابی در این زمینه بنویسد و این مغالطه ها را به مخاطبان معرفی کند. اما خودش به شکل حرفه ای منطق دان یا نویسنده تفکر نقادانه نیست فقط احساس کرده نوشتن این کتاب در شغلش به درد می خورد.

شیخ رضایی می گوید: نویسنده این کتاب سایتی دارد که در آن فعالیت می کند و مرتب نمونه های جدیدی ارائه می دهد. این کتاب به زبان های زیادی ترجمه شده و به صورت آن لاین هم روی اینترنت گذاشته شده است و افرادی که به زبان انگلیسی تسلط دارند، می توانند این سایت را ببینند و از مطالبش استفاده کنند.

بخش کودک و نوجوان انتشارات فاطمی (کتاب های طوطی)، کتاب استدلال های بد را با 60 صفحه مصور و شمارگان هزار نسخه به قیمت 34 هزار تومان منتشر کرده است.