رازگشایی از بائوباب، درخت وارونه ای که از آفریقا تا استرالیا شنا کرد ، عکس - درگ فایل

غزال زیاری: درخت های بائوباب یکی از مجذوب نماینده ترین گونه های درختی روی زمین هستند که بخشی از این مجذوب نمایندهیت به خاطر ظاهر غیرمعمول شان است.

تنه های ضخیم این درختان نسبت به تاج هایشان بزرگ تر است و به همین دلیل به آن ها لقب درخت های وارونه داده شده است. این درختان زیبا و استثنایی می توانند هزاران سال زندگی نمایند و جایگاه برجسته ای در سنت های فرهنگی و آثار هنری دارند.

در این میان و با وجود روایت و ابهامات متعدد، منشأ پیدایش این درختان همچنان مبهم است. سال هاست که دانشمندان به این موضوع می پردازند که چگونه بائوباب ها در مکان هایی که ریشه می دوانند، رشد می نمایند. هشت گونه از این درخت در سراسر دنیا وجود دارد و نحوه پراکندگی آن ها نیز مانند ظاهر خود درختان، غیرعادی است: یک گونه در بخش عمده ای از سرزمین اصلی آفریقا وجود دارد، 6 گونه در ماداگاسکار یافت می گردد و یک گونه دیگر هم هزاران کیلومتر دورتر، در شمال غربی استرالیا وجود دارد.

منشأ درختان بائوباب کجاست؟

اصلی ترین فرضیه مطرح شده آن است که منشأ این درختان از سرزمین اصلی آفریقاست؛ اما نتایج یافته های منتشرشده در مجله نیچر داستان متفاوتی را بیان می نماید. در این مقاله به این نکته اشاره شده است که به احتمال قریب به یقین، درختان بائوباب ابتدا در ماداگاسکار فرگشت یافته اند، در همان جا گونه های متفاوتی از این درخت پرورش یافته و تدریجاً دو گونه متفاوت، سفرهای اقیانوسی طولانی را به سمت مقاصد دوردست شروع نموده اند.

تائو وان، گیاه شناس باغ گیاه شناسی ووهان در آموزشگاه علوم چین و نویسنده این مطالعه گفته: ماداگاسکار، آزمایشگاه طبیعی شگفت انگیزی است. بعضی از داستان های جغرافیایی بسیار خاص در این جزیره به تنوع گونه های بائوباب یاری نموده است.

دکتر وان و همکارانش توالی ژنوم هر هشت گونه درختان بائوباب را استخراج کردند و با بهره گیری از داده های به دست آمده برای درک نحوه فرگشت آن ها به آنالیز عوامل اکولوژیکی پرداختند که بر توزیع بائوباب ها در اطراف ماداگاسکار تأثیرگذار بود.

نتایج این آنالیز حکایت از آن دارد که به احتمال زیاد، جد مشترک بائوباب ها حدود 21 میلیون سال پیش در ماداگاسکار پدید آمده و رقابت با سایر گیاهان و عواملی مانند ارتفاع، دما، بارندگی و فعالیت های آتش فشانی باعث شده است تا گونه های نو بائوباب در سراسر ماداگاسکار ظهور نمایند؛ چراکه در طول دوره های مختلف یخبندان، شاهد نوسان سطح دریاها بوده ایم.

گرده افشانی به وسیله حیوانات

دراین بین، احتمالاً ارتباط متقابلی بین این درختان با جانورانی به نام لمورها که به عنوان گرده افشان عمل می کردند، وجود داشته است؛ حیوانات نسبتاً بزرگ تری مثل خفاش های میوه خوار و گالاگوها هم در آفریقا برای بهره گیری از شهد گل های بائوباب، به سراغ این درختان می رفتند.

اندرو لیچ، متخصص ژنتیک گیاهی دانشگاه کوئین مری لندن و نویسنده این مطالعه گفت: یکی از نوآوری های تکاملی بائوباب ها، استفاده از حیوانات بزرگ قندخوار بود که کار غیرمعمولی به نظر می رسد.

حدود 12 میلیون سال پیش، دو گونه از بائوباب های ماداگاسکار به سرزمین اصلی آفریقا و استرالیا رسیدند و در آن ها به درختان منحصربه فردی تبدیل شدند که هنوز هم در این منطقه ها رشد می نمایند.

سفر دریایی طولانی

این طور به نظر می رسد که چندین دانه درخت بائوباب به احتمال زیاد، به نحوی راهی سفری طولانی شده اند و همراه با جریانی در چرخاب اقیانوس هند که بین استرالیا و جنوب آسیا و سواحل شرقی آفریقا پادساعتگرد می چرخد، به این منطقه ها رسیده اند. به گفته دکتر لیچ، این الگوی شگفت انگیزی به نظر می رسد.

پاملا سولتیس، گیاه شناس دانشگاه فلوریدا دراین باره گفت: بائوباب ها درختان شگفت انگیزی هستند؛ من از خواندن این مقاله هیجان زده شدم. این تحقیق، دیدگاه های نوی را در خصوص روند تکامل درختان بائوباب ارائه می دهد.

نگرانی های موجود

در این مقاله، علاوه بر تکمیل تکه های گمشده پازل فرگشتی درختان بائوباب، نگرانی هایی درباره حفاظت از آن ها نیز بیان شده است. طبق تحقیقات اجرا شده، دو گونه از گونه های بائوباب ماداگاسکار، تنوع ژنتیکی نگران نماینده ای دارند و به نظر می رسد که احتمالاً انعطاف پذیری لازم برای سازگاری با تغییرات آب وهوایی را ندارند. گونه سوم هم به علت آمیختگی با گونه ای گسترده تر، درخطر انقراض قرار گرفته است.

این سه گونه قبل تر هم در لیست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت، به عنوان گونه های در معرض خطر انقراض قرار گرفته بودند.

ایلیا لیچ، متخصص ژنتیک گیاهی در باغ گیاه شناسی سلطنتی کیو و یکی از نویسندگان این مقاله گفت: یافته های ژنتیکی نو حکایت از آن دارد که شرایط حفاظت از این گونه ها باید مجدداً مورد ارزیابی قرار بگیرد و حتی شاید لازم باشد که درباره سطح تهدیداتی که این گونه ها را تهدید می نمایند تنونظر گردد.

هر شش گونه بائوباب ماداگاسکار تحت تأثیر موج انقراض مداومی هستند که در 2500 سال گذشته در این کشور شروع شده است. به گفته محققان، بائوباب ها اکثراً با فعالیت های انسانی تهدید می شوند.

از سوی دیگر، شکار بی رویه چندین گونه از لمورهای غول پیکر که ابعاد بعضی از آن ها به میزان گوریل می رسیده و تا پیش از این در تکثیر این درختان نقش مؤثری داشته و دانه های آن ها را پخش می کردند، در طول هزار سال اخیر، نسل این موجودات را تا آستانه انقراض پیش برده و از سوی دیگر، تقریباً تمام زمین های جنگلی که زیستگاه بائوباب های ماداگاسکار بودند، در دهه های اخیر به علت توسعه شهری، از بین رفته اند.

دکتر لیچ در ادامه به این نکته اشاره نمود که هرچند بسیاری از گونه ها در طول تاریخ به شکلی طبیعی ظهور نموده و سپس منقرض می شوند؛ اما این روند با مداخله انسان تشدید می گردد.

منبع: nytimes

54321