کتاب پیشینه تاریخی و اسنادی رژیم حقوق دریای خزر - درگ فایل

این اثر در چهار فصل و پنج پیوست تدوین و تنظیم شده است؛ فصل اول به موضوع کلیات و شرایط طبیعی و جغرافیای دریای خزر پرداخته که شامل تاریخچه، خلیج ها، بندرها، حوضه های آبریز و جزایر آن می گردد، در فصل دوم اهمیت دریای خزر بازگو شده است که در این فصل علاوه بر اهمیت ژئوپلیتیک، اهمیت مالی دریای خزر شامل منابع نفت و گاز، شیلات و محیط زیست و گردشگری به صورت اجمالی توضیح داده شده است.

در فصل سوم این اثر روابط ایران و روسیه از صفویه تا فتحعلی شاه قاجار مورد آنالیز قرار گرفته و موضوعاتی چون اقوام ساکن در اطراف دریای خزر، روابط ایران و روسیه در عصر صفویه، عهدنامه سن پترزبورگ، روسیه و عثمانی در ایران، ظهور نادر و بازپس گیری نواحی اشغالی، عهدنامه رشت و عهدنامه گنجه و مسئله گرجستان و شروع جنگ های ایران و روسیه را در بر می گیرد؛ رژیم حقوق دریای خزر در فصل چهارم این کتاب به اسم فصل پایانی مورد آنالیز قرار گرفته است، این بخش مفصل ترین و مهم ترین فصل کتاب را شامل می گردد. در این فصل علاوه بر مباحث معاهدات، عهدنامه ها، موافقت نامه ها، رژیم حقوقی کشتی رانی، شیلات، ماهیگیری، تجارت و گمرک را به صورت مستند تبیین نموده است.

تصاویری از سواد عهدنامه های گلستان و ترکمانچای، عهدنامه تجارتی پیوست عهدنامه ترکمانچای و هم سواد قرارداد بین ایران و وانیتسف تاجر روسیه و قرارداد بازرگانی و بحرپیمایی بین ایران و اتحاد شوروی سوسیالیستی در پیوست ارائه شده است.

قربانعلی کناررودی مولف کتاب پیشینه تاریخی و اسنادی رژیم حقوق دریای خزر در بخشی از مقدمه این اثر آورده است: دریای خزر بزرگ ترین دریاچه دنیا، سال ها تحت حاکمیت مشترک دو کشور ایران و اتحاد جماهیر شوروی بود. با تحولات سیاسی ناشی از فروپاشی اتحاد شوروی سوسیالیستی در سال 1991میلادیُ کشورهای تازهی در سواحل دریای خزر تشکیل و حاکمیت مشترک دوگانه ایران و شوروی به حاکمیت مشترک ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان تغییر یافت و معین رژیم حقوقی تازه دریای خزر مطرح شد.

تا پیش از این تاریخ، تمامی قراردادها و معاهدات به صورت دوجانبه و بدون دخالت کشور سوم معین می شد. اسناد و مدارک گویای این حقیقت است که به طور رسمی از قرارداد گلستان در 1228هجری قمری / 1813میلادی تا پیمان بازرگانی و بحرپیمایی در 1319شمسی/ 1940میلادی، معین و تدوین سه رژیم حقوقی در زمینه دریانوردی و کشتیرانی، تجارت و امور گمرکی، ماهیگیری و شیلات، مورد توجه دو کشور بوده است.

سابقه تاریخی و اسنادی دریای خزر، معین رژیم حقوقی و چگونگی بهره برداری از کشتیرانی، شیلات، ماهیگیری و تجارت و بازرگانی و امور گمرکی مورد توجه دو کشور ایران و روسیه بوده و به طور رسمی از سال های 1813 تا 1740 معاهدات و قراردادهای متعددی جهت معین این رژیم به امضای دوطرف رسیده است. اما در بهره برداری از منابع هیدروکربنی یا همان منابع نفت و گاز تا سال 1940 که موردنظر این پژوهش بوده، هیچ سند و مدرکی رد و بدل نشده است. از سوی دیگر در تمامی قراردادهای بین دو کشور، اصل تساوی و مشاع بودن مورد توجه بوده و اجرا شده است. علاوه بر این، در تمامی قراردادها، هیچ گاه تقسیم بندی یا تحدید حدود در دریای خزر صورت نگرفته است و همیشه دریای خزر به صورت مشترک و مشاع به عنوای دریای متعلق به دو کشور ایران و روسیه شناسایی و پذیرفته شده است.

کتاب پیشینه تاریخی و اسنادی رژیم حقوق دریای خزر در 215 صفحه منتشر و شده است.علاقه مندان برای تهیه این کتاب می توانند به فروشگاه مجازی سازمان به آدرس: (http://bookshop.nlai.ir) مراجعه نمایند.