حیات در مریخ؛ آیا امکان زندگی در مریخ وجود دارد؟ - درگ فایل

از مدت ها قبل جستجوهای جدی برای وجود شواهدی از زندگی در قرن نوزدهم میلادی آغاز شد و تا به امروز از طریق تحقیقات تلسکوپی و مأموریت های فرود، ادامه دارد. در ابتدا بیشتر این تحقیقات روی پدیدارشناسی متمرکز بوده است اما در حال حاضر علم مدرن تمرکز و تلاش خود را روی جستجو برای آب، مواد شیمیایی و زیستی در خاک و سنگ و بیومارکر در اتمسفر مریخ گذاشته است.

فرضیه وجود حیات در مریخ

همه ما کم و بیش نام سیاره مریخ را شنیده ایم و ممکن است، آشنایی اندکی با ویژگی های این سیاره داشته باشیم. مریخ چهارمین سیاره ای است که به دور خورشید می چرخد. قطر این سیاره معادل نصف اندازه قطر زمین است. از همین جمله درخواهید یافت که مریخ از زمین کوچک تر است. سیاره مریخ از لحاظ ویژگی ها، شباهت بسیار زیادی به کره زمین دارد. این شباهت ها به حدی است که اختر شناسان معتقدند، در مریخ نیز مانند زمین، حیات و زندگی وجود دارد.

بیشتر بخوانید: تحقیق در مورد منظومه شمسی

برای شناخت بهتر مریخ، اخترشناسان، ماهواره های فضایی را به نزدیکی این سیاره فرستادند تا اطلاعات جامعی از ویژگی های این سیاره به دست آورند؛ نتیجه کار چنین شد که مریخ سیاره ای سرد و خشک است و برخلاف تصور دانشمندان این سیاره به ماه شبیه تر است تا به زمین. قسمت های پهناوری از سطح مریخ پوشیده از حفره ها و چاله های عمیق است . چگالی اتمسفر موجود در سیاره مریخ نیز، بسیار پایین است.

اتمسفر این سیاره سرشار از ترکیباتی مانند دی اکسید کربن و آب است و همچنین مقدار کمی از عناصر اکسیژن و نیتروژن در آن یافت می شود. هوا در سیاره مریخ بسیار رقیق است، از این رو اشعه فرابنفش، به سادگی به سطح مریخ می رسد و باید بدانید که این اشعه برای موجودات زنده بسیار مضر است. در مورد سیاره مریخ این فرضیه وجود دارد که سطح مریخ زمانی پوشیده از آب بوده است. چراکه اخترشناسان دریافتند که کلاهک های قطبی مرکب از آب منجمد هستند و همچنین زمانی که خاک مریخ را تحت حرارت قرار دادند، متوجه وجود آب در خاک مریخ شدند.

ویژگی های فیزیکی مریخ

از میان تمام سیارات موجود در منظومه شمسی، شرایط موجود در مریخ بیش از هر سیاره دیگری که شبیه به شرایطی است که ما در زمین داریم. البته این شباهت به صورت کامل نیست؛ زیرا سیاره مریخ، سیاره ای لم یزرع و یخ زده است شاید جالب باشد که بدانید دمای میانگین در این سیاره حدود 25 درجه سانتی گراد زیر صفر است. فشار اتمسفر این سیاره صد بار کمتر از فشار جو زمین است. همانطور که گفتیم هوای موجود در سیاره مریخ، سرشار از دی اکسید کربن، ازت، مونوکسید کربن، گاز نجیب آرگون و کمی بخار آب است و باید بدانید که تنفس در این هوا بسیار سخت است.

مشاهداتی که از سطح مریخ اجرا شده است، این فرضیه را پدیدار کرده که در چند دوره در سطح مریخ اقیانوس های واقعی وجود داشته است. در زمانی که سطح مریخ پوشیده از اقیانوس ها بوده است، ویژگی های مریخ شباهت بیشتری به زمین داشته است. این عامل باعث شده تا فرضیه حیات در مریخ هنوز در نزد دانشمندان پا برجا بماند.

وجود حیات در مریخ از نظر زیست شناختی

دمای سیاره مریخ در استوا می تواند در روز به 24 درجه سانتی گراد برسد و در شب تا 73 درجه سانتی گراد زیر صفر کاهش یابد. این شرایط، مریخ را جای قابل تحمل تری برای زندگی می کند؛ اما زیست شناسان بر این باورند که شکل های مشخصی از حیات ممکن است در این سیاره وجود داشته باشد. چند عامل این فرضیه را تأیید می کند. برای مثال موانع فیزیکی به آسانی از نفوذ اشعه فرا بنفش جلوگیری می کنند. از طرفی عناصری مانند اکسیژن، نیتروژن و آب نیز به مقدار کافی برای حفظ ارگانیسم هایی مانند باکتری ها، کپک ها و گلسنگ ها وجود دارد. همچنین حیات با وجود لایه ای از آب منجمد که به صورت دائمی وجود دارد، با یخ دائمی موجود در زیر خاک، ممکن به نظر می رسد.

زیست شناسان باکتری، جلبک، کپک، گلسنگ و برخی گیاهان و حشره هایی را در محیط های مصنوعی در آزمایشگاه که شرایطی شبیه به زمین دارند، قرار دادند. شمار حیرت انگیزی از این موجودات در این شرایط مریخی توانستند زنده بمانند. جالب است که بدانید برخی از گونه های باکتری ها و کپک ها، این شرایط سخت را تا آنجایی که آب وجود داشت توانستند به خوبی تحمل کنند.

آزمایش ها نشان می دهند که وجود جوی با ترکیبات متان، آمونیاک، هیدروژن همواره برای تکامل شیمیایی حیات، ضروری نیست؛ اما همواره زیست شناسان به این آزمایش ها به طور قطعی نگاه نمی کنند. ایجاد شرایطی مثل مریخ بطور دقیق در آزمایشگاه تقریباً غیر ممکن است، چرا که ما چیز زیادی درباره شرایط موجود در مریخ نمی دانیم… به هر حال دانشمندان درس مهمی از این آزمایش ها گرفته اند. اگر بخواهیم فرضیه حیات در مریخ همچنان پا بر جا بماند، باید به این نکته توجه کنیم که خبر باب های فضایی، به سادگی می توانند این سیاره را آلوده کنند؛ بنابراین باید هر سفینه فضایی را که می خواهیم در مریخ فرود آوریم، ضدعفونی کنیم.

وجود آدم فضایی کوچک سبزرنگ در مریخ

بسیار پیش از آن که رسانه های پر سر و صدای غربی، حرفی از وجود آدم های کوچک سبزرنگ در مریخ بزنند، ستاره شناس بسیار برجسته آمریکایی به نام پرسی وال لائل حدود صد سال پیش، در بررسی هایش به این نتیجه رسید که شبکه ای از کانال هایی که از دو قطب به خط استوا در سیاره مریخ کشیده شده وجود دارد. این ستاره شناس برجسته در تقاطع این کانال ها، خانه ها و شهرهایی را مشاهده کرد که بنا به نظر او این کانال ها توسط مریخی ها ساخته شده بود. البته سال ها بعد این نظریه غلط اعلام شد و طی مشاهدات مشخص شد که در این سیاره خبری از خانه و غیره نیست.

وجود آب در مریخ

مشاهدات از سطح مریخ نشان می دهد که در مریخ آب وجود دارد، هر چند به مقدار کم و به صورت بخار در جو و اتمسفر این سیاره. امروزه دانشمندان متوجه وجود آب به صورت یخ و همچنین آب شور در عمق کم از سطح مریخ شده اند. تنها مکانی که یخ آب در این سیاره قابل مشاهده است، در یخ های کلاهک قطبی قطب شمال سیاره مریخ است. آب یخ زده با فراوانی بیشتری نیز هم اکنون در زیر دی اکسید کربن جامد دائمی موجود در کلاهک قطب جنوب و در زیر سطحی کم عمق در عرض های جغرافیایی معتدل تر سیاره وجود دارد.

دانشمندان تا سال 2006 در تحقیقاتشان به وجود بیش از پنج میلیون کیلومتر مکعب یخ در سطح سیاره مریخ پی برده اند، این مقداری از آب به اندازه ای است که می تواند تمام سطح مریخ را تا ارتفاع 35 متر بپوشاند. باید بدانید که حجم زیادی از آب به صورت مایع نمی تواند در سطح این سیاره وجود داشته باشد، چون فشار جو این سیاره در سطح 600 پاسکال است و از آن جا که میانگین دمای سیاره مریخ خیلی پایین است، این شرایط منجر به تغییر شکل این آب مایع به حالت های تبخیر سریع تصعید یا انجماد می شود.

اکتشافات جالب سفینه ها از سیاره مریخ

سفینه مارینر 4 برای اولین بار در سال 1344 در فراز سیاره مریخ پرواز کرد و 21 عکس، به زمین مخابره کرد که در روی آن ها هیچ گونه اثری از کانال های مشهود ستاره شناس مشهور آمریکایی نبود. در خرداد ماه 1350، مارینر 9 در مدار مریخ قرار گرفت و این فضاپیما توانست تا ارتفاع 1400 کیلومتری سیاره پایین بیاید و تا سال 1351 بیش از 7000 عکس از آن بردارد. ورود فضاپیمای مارینر 9 به مدار مریخ با طوفانی از گرد و غبار همراه بود، اما زمانی که این غبار ابر مانند فروکش کرد، دانشمندان به ستایش قله های آتشفشانی سر به فلک کشیده موجود در نیم کره شمالی سیاره مریخ پرداختند و عظمت این آتشفشآن ها را تأیید کردند. ارتفاع این کوه های آتشفشانی برابر با 25 کیلومتر (که ارتفاعی حدود سه برابر قله اورست در هندوستان است) و قطر این کوه ها نیز حدود 600 کیلومتراست!

باید بدانید که دو نیم کره مریخ بسیار باهم تفاوت دارند. در نیم کره شمالی دو قاره وجود دارد، نام یکی از این قاره ها تارسیس است که چهار کوه بلند آتشفشانی در آن وجود دارد و نام قاره دیگر الیزه است که از لحاظ وسعت به اندازه قاره استرالیاست. در میان این دو قاره، یخش هایی شبیه دریاهای موجود در کره ماه وجود دارد که البته این دریاها فاقد گودال های به وجود آمده توسط شهاب ها هستند. بر خلاف نیم کره شمالی در نیم کره جنوبی گودال های کوچک سایشی وجود دارد که توسط سفینه ماریر 4 مشاهده شده است و قدمت این گودال ها به 4 میلیارد سال، یعنی زمان شکل گیری منظومه شمسی می رسد. در خط استوای این سیاره دره گرد شکل وسیعی که عرض آن 4000 کیلومتر است وجود دارد، همچنین یک رشته شکاف های پر پیچ و خمی که تا حدودی شبیه بستر رودخانه ها هستند، توسط این سفینه فضایی مشخص شده است.